'Wat is het nou, een autobiografie of een roman?'
Een goede vraag die mij vaker wordt gesteld. Ik ben er nog niet uit. Nou ja, deels wel, want een autobiografie is het zeker niet. Boreling is persoonlijk, maar stijgt uit boven het louter biografische. Hoewel ik belangrijke situaties, ontwikkelingen en personen recht wil doen staat alles uiteindelijk in dienst van het verhaal dat ik wil vertellen. En ik vertel heel veel niet. Verhalende non-fictie noem ik het geregeld. En toch… ergens wringt het. Want wat is belangrijker, het verhalende of de non-fictie? Hoe dichtbij moet dan wel mag de tekst bij mijzelf blijven? Hoeveel ruimte heb ik dan om het verhaal te stileren?
Blijkbaar heeft schrijver Philip Huff met hetzelfde vraagstuk geworsteld. In zijn recent verschenen boek Wat je van bloed weet verhaalt hij over zijn jeugd in een gewelddadig gezin. Niet voor niets heeft hij er veertien jaar over gedaan om het te schrijven. Hij schrijft in de ‘je’-vorm. Misschien werkt het voor hem als schrijver om voldoende afstand te nemen van de gebeurtenissen om ze te kunnen opschrijven. Deze vertelvorm maakt mij als lezer gelijk duidelijk dat hij afstand wil van zijn hoofdpersoon, deze als het ware naar mij, de lezer, toeduwt. Dat voelt voor mij onnatuurlijk, opdringerig zelfs.
Mijn hoofdpersoon is gewoon ‘ik’. Maar ja, dat voelt ook als ego-voorop, terwijl ik het verhaal belangrijker vind dan die ‘ik’. En hier en daar wil ik kunnen smokkelen. Liegen wil ik het niet noemen, da’s te zwaar. Samenvatten en illustreren klinkt beter. Zoals gezegd wil ik situaties en mensen wel recht blijven doen.
Een alternatief zou zijn om het geheel om te zetten in de derde persoon, ‘hij’. Dan is zonneklaar dat schrijver en hoofdpersoon niet persé dezelfde is. Nadeel vind ik dat dat afstand schept, terwijl ik wil dat de lezer heel dicht op de huid van de hoofdpersoon zit, door zijn ogen gaat kijken, voelt wat hij voelt. En hee, zestigduizend woorden herschrijven…
Huff noemt zijn boek stelselmatig een roman, hoewel het onmiskenbaar autobiografisch is. Eigenlijk vind ik dat wel mooi. Ik denk dat ik dat maar van hem ga lenen. Roman, gebaseerd op Het Echte Leven. Bioman. Of zoiets. Als je het maar leest. En hopelijk eruit haalt wat dit boek je te geven heeft.
Een tweede stap is een kleine, maar toch ingrijpende aanpassing in de tekst: alle persoonsnamen zijn nu fictief. Ook de mijne, ook die van mijn lief. Want hee, het is een roman hè!
Op ééntje na. Dat is Lies.
